Hadewijch Hilligenbacker; herontdekking van een middeleeuws ambacht

In het voorjaar van 2007, kwam ik, via een vriendin, het fenomeen pijaarden beelden op het spoor.
Op dat moment hield ik me reeds enkele jaren bezig met levende geschiedenis en had de wens om een kunstberoep uit te oefenen. Binnen het kader dat de tweede helft van de 15e eeuw mij stelde, vond ik aanvankelijk geen mogelijkheden.  Tot het moment dat ik een foto toegestuurd kreeg van een monnikje van pijpaarde.

Vanaf dat moment startte mijn onderzoek naar de gotische beeldhouwkunst in de Lage landen en naar de diverse bodemvondsten van pijpaarde. Het doel was om pijpaarden beelden te maken met de oorspronkelijke technieken. Het eerste probleem was de vraag waar de originele modellen van gemaakt werden. Hier zijn geen bodemvondsten van bekend. Omdat het over het algemeen om zeer gedetailleerd gemaakte beelden gaat, is de veronderstelling dat hiervoor boetseerwas gebruikt werd, aannemelijk.

Het proces lijkt makkelijk, een mal maken door klei om een origineel te drukken, deze te lossen en vervolgens na het bakken van de mal, weer te vullen met verse klei.
Al snel liep ik tegen aan aantal problemen aan. De krimp van de kleimal tijdens het droogproces veroorzaakte dat mallen niet sloten, waardoor deze onbruikbaar waren voor het drukproces. Ook het lossen van de originelen uit de mallen gaf talloze problemen. Het hervinden van dit productieproces kostte vele jaren van experiment en momenten van oppertste wanhoop.

Inmiddels gebruik ik andere kleisoorten, boetseerwas van bijenwas en weet ik hoe een droogproces beïnvloed kan worden zodat mallen sluiten en geschikt zijn voor productie. Door me steeds weer te verdiepen in de gotische beeldtaal zijn de eindproducten overtuigender.

Als beoefenaar van levende geschiedenis heb ik mij ook verdiept in de religieuze wereld van de late Middeleeuwen. Pijpaarden producten zijn een materiële weerslag van een individuele, mystieke beleving. Het product nam een duidelijk plaats in de consumentenbehoefte van de 15e eeuw. Mijn ambacht is voor mij levende geschiedenis.

In een op historische voorbeelden gebaseerde kraam van authentiek gebruikte 15e eeuwse materialen demonstreer ik dit verloren gegane middeleeuwse beroep.

met Het Verbond van Christophorus, Ter Apel, september 2015